سی‌ویکمین جشنواره فیلم فجر در حالی برگزار خواهدشد که براساس وعده‌های دبیرش قرار بود تعداد فیلم‌ها بیشتر از حد استاندارد نباشد. سال گذشته بیش از 70فیلم در جشنواره به نمایش درآمد و تبعات نمایش این تعداد فیلم، حاشیه‌هایی بود که هنوز گریبان سینما را رها نکرده است. به همین دلیل، برگزاری جشنواره‌ای جمع و جور و کنترل‌شده در دستور کار قرارگرفت. این‌بار فیلم‌ها به دقت رصد شدند و هر فیلمی که به شکلی دچار مشکل بود یا حذف شد یا از سازنده‌اش خواستند تن به اصلاحات بدهد.
وقتی هیأت انتخاب فهرست فیلم‌های جشنواره را اعلام کرد حذف تعدادی از تولیدات فاخر دولتی کمی عجیب به نظر می‌رسید. محمدرضا عباسیان، دبیر جشنواره اعلام کرد که هیچ‌کس نمی‌تواند رای هیأت انتخاب را تغییر دهد اما درست در همان روزی که این صحبت از سوی دبیر جشنواره منتشر شد، اعلام رسمی ورود چهار فیلم ذخیره به بخش مسابقه حکم تأییدی زد بر تمام شایعاتی که پیش از این به گوش می‌رسید. اینکه جواد شمقدری رأسا وارد میدان شده و با دیدن فیلم‌هایی که هیأت انتخاب رد کرده بود به سازندگانشان قول‌‌هایی داده است، اتفاقی که در نهایت هم رخ داد، هرچند نه در حدی که رئیس سازمان سینمایی انتظار داشت. ظاهرا قرار بوده تعداد فیلم‌های بخش مسابقه به 33فیلم افزایش پیدا کند و از سوی دیگر دبیر جشنواره زیر بار افزایش فیلم‌ها نمی‌‌رفته است. در نهایت اما دوطرف کوتاه آمدند تا دست‌کم تولیدات فاخر فارابی به جشنواره بیایند. در کنار «عقاب صحرا» و «فرزند چهارم»، فیلم «آسمان زرد کم عمق» به کارگردانی بهرام توکلی و «ترنج» مجتبی راعی هم به مسابقه راه یافتند.
مروری بر آثار راه‌یافته جشنواره امسال نشان می‌دهد که دست‌کم روی کاغذ شاهد فیلم‌های متنوعی خواهیم بود. تولیدات فاخر حاضر در جشنواره باتوجه به نکاتی که در مورد هزینه‌های میلیاردی‌شان مطرح شده می‌توانند سرنوشت کارنامه دولت در عرصه تولید را رقم بزنند. «استرداد» به کارگردانی علی غفاری اثری پیرامون تاریخ معاصر است. این درام تاریخی درباره وقایع جنگ جهانی دوم و ورود متفقین به ایران است. حمید فرخ‌نژاد و فرهاد قائمیان بازیگران اصلی این فیلم پرهزینه هستند.
عقاب صحرا ساخته مهرداد خوشبخت نیز درباره دوران صدراسلام است و به ماجرای فتح مکه می‌پردازد. فرزند چهارم به کارگردانی وحید موسائیان که تولید پرماجرایی هم داشت، دیگر تولید فاخر حاضر در جشنواره امسال است که مهدی هاشمی، حامد بهداد و مهتاب کرامتی در آن ایفای نقش کرده‌اند. بخش‌هایی از این فیلم در کشور سومالی فیلمبرداری شده است. «برلین7-» دیگر تولید فاخر جشنواره امسال است که اثری ضدجنگ است و در آلمان فیلمبرداری شده؛ مصطفی زمانی و مسعود رایگان بازیگران ایرانی این فیلم هستند. چهار فیلم دفاع مقدسی هم در جشنواره حضور دارند؛ «دلتنگی‌های عاشقانه» ساخته رضا اعظمیان درباره بخش‌هایی از زندگی شهید مدق است.
محمدرضا فروتن، میتراحجار، رویا تیموریان، شاهرخ فروتنیان و مریم کاویانی از جمله بازیگران این فیلم هستند. دیگر فیلم جنگی حاضر در جشنواره، «غریبه» به کارگردانی حمید بهمنی است؛ فیلمی که البته ربطی به هشت سال دفاع مقدس ندارد و موضوع اشغال عراق توسط آمریکا را دستمایه قرارداده است. جمشید هاشم‌پور، بهنوش طباطبایی، کوروش تهامی و محمدرضا شریفی‌نیا بازیگران اصلی این فیلم هستند و لوریت حنینو بازیگر لبنانی در غریبه نقش یک سرباز آفریقایی را بازی کرده است.
«زیباتر از زندگی» به کارگردانی انسیه شاه حسینی نیز بخشی از زندگی شهید حسین علم‌الهدی را دستمایه قرار داده است. براساس آنچه سازندگان زیباتر از زندگی عنوان کرده‌اند، در این فیلم تلاش‌های شهید حسین علم‌الهدی برای مقابله با دشمن و مخالفت‌های بنی‌صدر جهت حضور نیروهای مردمی سپاه و بسیج در جبهه‌ها به تصویر کشیده شده است. حامد کمیلی بازیگر اصلی فیلم زیباتر از زندگی است.
«خاک و مرجان» به کارگردانی مسعود اطیابی نیز درباره جنگ افغانستان است. بخش‌هایی از این فیلم در کابل جلوی دوربین رفته و جالب اینکه هنوز فیلمبرداری‌اش به پایان نرسیده است. در حوزه سینمای اجتماعی آثار متنوعی به جشنواره امسال راه‌یافته‌اند. «جیب‌بر خیابان جنوبی» که اقتباسی از فیلمی به همین نام ساخته ساموئل فولر است. پس از «سلطان» کیمیایی این دومین فیلمی است که براساس این اثر کلاسیک فولر ساخته شده است. سیاوش اسعدی کارگردان جیب‌بر خیابان جنوبی است که پیش از این فیلم «حوالی اتوبان» را ساخته که سال گذشته به نمایش عمومی درآمد. مصطفی زمانی، نورا هاشمی، امیر جعفری، بهناز جعفری، هومن برق‌نورد و لیلا بلوکات ازجمله بازیگران این فیلم هستند.
«هیس! دخترها فریاد نمی‌زنند» ساخته پوران درخشنده دیگر فیلم اجتماعی حاضر در جشنواره است. درخشنده در این فیلم به آسیب‌های اجتماعی پرداخته و زندگی پررنج دختری جوان را به‌تصویر کشیده است. طناز طباطبایی، شهاب حسینی، مریلا زارعی، جمشید هاشم‌پور، فرهاد آئیش، مائده طهماسبی، بابک حمیدیان، امیر آقایی و ستاره اسکندری ازجمله بازیگران این فیلم هستند.
«رسوایی» ساخته مسعود ده‌نمکی پس از سه‌گانه طنزآمیز «اخراجی‌ها» از ورود سازنده‌اش به حیطه درام‌های جدی اجتماعی حکایت دارد. فیلم ماجرای دختر جوانی را روایت می‌کند که دچار مشکلاتی می‌شود و یک روحانی به یاری‌اش می‌شتابد. اکبر عبدی، الناز شاکردوست و محمدرضا شریفی‌نیا ازجمله بازیگران رسوایی هستند. فیلمی که از آن به‌عنوان مهم‌ترین امید گیشه سال 92 نام‌برده می‌شود.
احتمالا یکی از متفاوت‌ترین آثار اجتماعی جشنواره امسال، فیلم «دربند» ساخته پرویز شهبازی خواهد بود. شهبازی که با «نفس عمیق» به کارگردانی شاخص تبدیل شد، پس از فیلم «عیار14» که با وجود خوش‌ساختی به‌اندازه نفس عمیق مورد توجه منتقدان قرار نگرفت این‌بار به ماجرای دختر دانشجویی پرداخته که درگیر مشکلات همخانه‌اش می‌شود. پگاه آهنگرانی و احمد مهران‌فر ازجمله بازیگران فیلم دربند هستند.
«روز روشن» دیگر فیلم اجتماعی حاضر در جشنواره سی‌ویکم است. این فیلم درباره زن جوانی است که برای نجات جان یک نفر از اعدام به‌دنبال شاهدی می‌گردد تا در دادگاه شهادت بدهد. حسین شهابی کارگردان روزروشن است و این اولین تجربه بلند سینمایی‌اش محسوب می‌شود. پانته‌آ بهرام، مهران احمدی، روناک یونسی و سودابه بیضایی ازجمله بازیگران روز روشن هستند.
بهنام بهزادی هم که با فیلم اولش «تنها دوبار زندگی می‌کنیم» توجه منتقدان و علاقه‌مندان سینما را به خود جلب کرد حالا با «قاعده تصادف» به جشنواره آمده که اثری درباره جوان‌هاست. اشکان خطیبی، مهرداد صدیقیان، بهاران بنی‌احمدی، محمدرضا غفاری، الهه حصاری، امید روحانی، سروش صحت و امیر جعفری ازجمله بازیگران این فیلم هستند.
«کلاس هنرپیشگی» ساخته علیرضا داودنژاد هم در تداوم فیلم‌های قبلی سازنده‌اش با حضور خانواده داودنژاد ساخته شده و صحبت‌های ضدونقیضی درباره کیفیتش به گوش رسیده است. داودنژاد را می‌توان تجربه‌گراترین کارگردان نسل میانی سینمای ایران دانست. این تجربه‌گرایی گاهی چون «مرهم» حاصل مطلوبی را به همراه دارد و بعضی وقت‌ها هم نتیجه کار، فیلم آشفته‌ای مانند «تیغ‌زن» می‌شود.
ملودرام خانوادگی در سال‌های اخیر با مثلث‌های عشقی و طرح قصه خیانت بیشتر مصداق یافته است. امسال اما به‌گفته دبیر جشنواره خبری از خیانت و نمایش مشکلات زندگی طبقه متوسط نخواهد بود. احتمالا شاخص‌ترین فیلم خانوادگی امسال، «حوض نقاشی» ساخته مازیار میری خواهد بود که به تهیه‌کنندگی حوزه هنری ساخته شده است. شهاب حسینی، نگار جواهریان و فرشته صدرعرفایی بازیگران اصلی حوض نقاشی هستند.
دیگر ملودرام حاضر در جشنواره «آفتاب، مهتاب، زمین» است که علی قوی‌تن آن را کارگردانی کرده است. کارگردانی که در سال‌های اخیر از سینمای تجاری فاصله گرفته و در فیلم تازه‌اش به دانشجوی جوانی پرداخته که خاطرات کودکی‌اش را مرور می‌کند. «هیچ‌کجا، هیچ‌کس» ساخته ابراهیم شیبانی هم از گزینه‌های جذاب جشنواره امسال است. رضا کیانیان، محمدرضا فروتن، مهناز افشار، صابر ابر و بابک کریمی بازیگران اصلی این فیلم هستند.
یکی از فیلم‌های پربازیگر جشنواره «بشارت به یک شهروند هزاره سوم» به کارگردانی محمدهادی کریمی است که در آن ظاهرا به موضوع شیطان‌پرستی پرداخته شده است. نیکی کریمی، هنگامه قاضیانی، حمید فرخ‌نژاد، امیرحسین آرمان، مهدی احمدی و بیتا فرهی ازجمله بازیگران این فیلم هستند. در جشنواره امسال، کارگردان‌های شاخص و برجسته چندان پرتعداد نیستند و معمولا در چنین دوره‌هایی همه چشم‌انتظار ظهور پدیده‌ها می‌مانند. به‌نظر می‌رسد در جشنواره سی‌ویکم فیلم‌های «خسته نباشید!» ساخته محسن قرایی و «دهلیز» به کارگردانی بهروز شعیبی چنین نقشی را ایفا کنند. گفته می‌شود خسته نباشید! بهترین تولید حوزه هنری در سال91 است و دهلیز هم با بازی رضا عطاران و هانیه توسلی موضوع جذاب و متفاوتی دارد.
